ΜΙΚΡΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΚΗ 1η ΜΑΗ

Η ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ

Το αιματοβαμμένο πρωτομαγιάτικο συλλαλητήριο στο Σικάγο, το 1886, είχε ως αποτέλεσμα την καθιέρωση της διεθνούς ημέρας της Πρωτομαγιάς. Η πρωτοβουλία για την κήρυξη γενικής απεργίας την ημέρα αυτή υποστηρίχθηκε και στην Ευρώπη. 

Στις 20 Ιουλίου 1889, το ιδρυτικό συνέδριο  του  Διεθνούς Εργατκού κινήματος  πήρε την εξής απόφαση: Θα οργανωθεί μια μεγάλη διεθνής εκδήλωση για μια καθορισμένη ημερομηνία, με τέτοιο τρόπο, ώστε οι εργάτες σε όλες τις χώρες και σε όλες τις πόλεις ν' απευθύνουν ταυτόχρονα μια συγκεκριμένη μέρα, προς τις δημόσιες αρχές, ένα αίτημα για να καθοριστεί η εργάσιμη μέρα σε οκτώ ώρες.

Γιατί όμως η 1η Μάη; Ηταν η μέρα της μεγάλης απεργίας στο Σικάγο των ΗΠΑ με αίτημα την καθιέρωση της 8ωρης εργάσιμης μέρας, αντί της 10ωρης, 11ωρης έως και 14ωρης που ήταν ως τότε. Απεργία η οποία συνεχίστηκε και τις επόμενες μέρες και που βάφτηκε στο αίμα των εργατών από το χτύπημα αστυνομίας με εντολή των εργοστασιαρχών, ενώ οι ηγέτες, πρωτεργάτες των τότε εργατικών κινητοποιήσεων για το 8ωρο καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν.

Ετσι η 1η Μάη του 1886 αποφασίστηκε να καθιερωθεί ως η Εργατική Πρωτομαγιά. Ας παρακολουθήσουμε τα ιστορικά γεγονότα  της τότε περιόδου. Πηγή το έργο των Ρίτσαρντ Ο. Μπόγιερ και Χέρμπερτ Μ. Μόρε.

«Παντού βλέπει κανείς αναταραχή για το οχτάωρο», έγραφε ο Τζον Σουίντον στην εφημερίδα του, στις 18 του Απρίλη 1886. Οι εργάτες διαδήλωναν και τραγουδούσαν από τη Νέα Υόρκη μέχρι το Σαν Φραντσίσκο. Οι εφημερίδες, ομόφωνα και με μικρές διαφοροποιήσεις, δήλωναν ότι το κίνημα ήταν «ανατριχιαστικό και αχαλίνωτο». Δήλωναν ότι θα έφερνε «μείωση μισθών, φτώχεια και κοινωνική υποβάθμιση του Αμερικανού εργάτη», ενώ θα έσπρωχνε τους εργάτες σε «αλητεία και χαρτοπαιξία, βία, κραιπάλη και αλκοολισμό». Η Νιου Γιορκ Τάιμς, στις 25 του Απρίλη 1886, χαρακτήρισε το κίνημα «αντιαμερικανικό», προσθέτοντας ότι «οι εργατικές αναταραχές προκαλούνται από ξένους»...

Ο Μέλβιλ Ε. Στόουν, διευθυντής της εφημερίδας Σικάγκο Ντέιλι Νιους, έλεγε για την 1η Μάη 1886 ότι «εύκολα προβλέπονται μeγαλειώδες ταραχές». Στο φύλλο της μέρας εκείνης, η εφημερίδα του Σικάγου Ιντερ Οσεαν ανακοίνωνε: ταραχοποιοί δήλωσαν με καμάρι ότι θα χρησιμοποιήσουν τη διαδήλωση για το οχτάωρο προς όφελός να προκαλέσουν χάος.....

Η 1η του Μάη ήταν μια θαυμάσια μέρα. Ο παγωμένος άνεμος της λίμνης, που συχνά ήταν πολύ διαπεραστικός την άνοιξη, ξαφνικά έπεσε και είχε βγει ένας δυνατός ήλιος. Ολα ήταν ήσυχα, τα εργοστάσια άδεια, οι αποθήκες κλειστές, τα φορτηγά βαγόνια αχρησιμοποίητα, οι δρόμοι έρημοι, οι οικοδομές παρατημένες, δεν έβγαινε καπνός από τα φουγάρα των εργοστασίων και οι μάντρες των ζώων ήταν σιωπηλές.

Ηταν Σάββατο, εργάσιμη μέρα. Ομως οι εργάτες γελώντας, κουβεντιάζοντας και ντυμένοι με τα καλά τους, κατευθύνονταν μαζί με τις γυναίκες και τα παιδιά τους, στη λεωφόρο Μίτσιγκαν. Ο δρόμος είχε αποκτήσει ατμόσφαιρα γιορτής...

Εξω από τον κύριο όγκο της διαδήλωσης και στους γειτονικούς δρόμους ήταν παραταγμένοι λόχοι αστυνομικών και ειδικών δυνάμεων, έτοιμοι να επιβάλουν «το νόμο και την τάξη». Σε στρατηγικά σημεία, στις στέγες, ήταν μαζεμένοι αστυνομικοί και αξιωματικοί της εθνοφρουράς, κρατώντας όπλα και άλλα σύνεργα πολέμου. Στους στρατώνες, 1.350 εθνοφρουροί με στολή, οπλισμό και πολυβόλα περίμεναν το σύνθημα για να δράσουν. Σε ένα κεντρικό κτίριο γραφείων μαζεύτηκαν ηγετικά στελέχη της Επιτροπής Πολιτών. Συνεδρίαζαν όλη τη μέρα και έπαιρναν αναφορές από έξω για την επικείμενη σύγκρουση. Αυτοί ήταν το γενικό επιτελείο που συντόνιζε τη μάχη για τη διάσωση του Σικάγου από το οχτάωρο!!!!!

Γύρω στους 340.000 εργάτες διαδήλωναν σε όλη τη χώρα. Περίπου 190.000 είχαν κατέβει σε απεργία. Στο Σικάγο 80.000 απεργούσαν για το οχτάωρο και οι περισσότεροι, είπε ο Σπάις δείχνοντας με συγκίνηση, βρίσκονταν εδώ και περίμεναν να αρχίσει η διαδήλωση. Μια δεύτερη σκέψη πέρασε από το μυαλό του και είπε στον Πάρσονς να διαβάσει το κύριο άρθρο της Μέιλ: «Στην πόλη μας υπάρχουν δύο επικίνδυνοι κακοποιοί, δύο ακαμάτηδες δειλοί που πάνε να δημιουργήσουν φασαρίες. Ο ένας λέγεται Πάρσονς, ο άλλος Σπάις... Θυμηθείτε τα ονόματά τους σήμερα. Παρακολουθήστε τους. Θεωρήστε τους προσωπικά υπεύθυνους για όποια φασαρία δημιουργηθεί. Τιμωρήστε τους παραδειγματικά αν σημειωθούν ταραχές!».

Η διαδήλωση άρχιζε, οι χιλιάδες ξεκινούσαν την πορεία και ο καθένας ένιωθε μέσα του τη δύναμη, την τεράστια δύναμη της αλληλεγγύης... όλοι αποφασισμένοι στη διεκδίκηση του οχτάωρου.

Ο Πάρσονς βάδιζε κοντά στην κεφαλή της πορείας... Η πορεία κατευθύνθηκε προς τη λίμνη Φροντ, όπου θα γίνονταν ομιλίες στα αγγλικά, στα τσέχικα, στα γερμανικά και τα πολωνικά. Ο Πάρσονς μίλησε για την ακατανίκητη δύναμη της ενωμένης εργατικής τάξης. Ο Σπάις, τριάντα ενός χρόνων, εκδότης της γερμανόφωνης εργατικής εφημερίδας Αρμπάιτερ - Τσάιτουνγκ και εξίσου εύγλωττος στη μητρική του γλώσσα και στα αγγλικά, ήταν πολύ αγαπητός στους συγκεντρωμένους... Καθώς τα χειροκροτήματα για τον Σπάις έσβηναν, η Πρωτομαγιά ανήκε πια στο παρελθόν.

Δεν έγινε αιματοχυσία, ούτε επαναλήφθηκε  το χάος... Ο Τύπος με απολογητικό ύφος άρχισε να μετριάζει τις βίαιες προβλέψεις του... το Σικάγο τώρα ένιωθε κάπως εξαπατημένο με την ειρηνική διαδήλωση. Η επόμενη μέρα ήταν Κυριακή και ο Πάρσονς πήγε στο Σινσινάτι για να μιλήσει σε μια συγκέντρωση. Τη Δευτέρα η απεργία απλώθηκε και πολλές χιλιάδες εργατών του Σικάγου κατάκτησαν το οχτάωρο, ενώ η Επιτροπή Πολιτών εξακολουθούσε να υποστηρίζει ότι κάτι έπρεπε να γίνει.

Η αστυνομία, εξοργισμένη από τη διάψευση των υψηλών προσδοκιών της για την Πρωτομαγιά, παρηγορήθηκε κάπως χτυπώντας τους εργαζόμενους στο λοκ άουτ του εργοστασίου θεριστικών μηχανών του Μακ Κόρμικ και βάζοντας μέσα 300 απεργοσπάστες. Την ώρα που έκλεινε το εργοστάσιο, ένα μεγάλο πλήθος εργατών περίμενε να βγουν οι απεργοσπάστες. Τότε, ξαφνικά, τα όπλα των αστυνομικών στράφηκαν κατά πάνω τους. Εκείνοι υποχώρησαν και έκαναν να φύγουν, όταν η αστυνομία, σύμφωνα με έναν αυτόπτη μάρτυρα, «άρχισε να πυροβολεί τους εργάτες πισώπλατα. Μερικοί άντρες και αγόρια σκοτώθηκαν καθώς έτρεχαν να φύγουν». Οι νεκροί ήταν έξι. Αποφασίστηκε να οργανωθεί συγκέντρωση διαμαρτυρίας για την αστυνομική βία, το επόμενο βράδυ στην πλατεία Χεϊμάρκετ...

Το πλήθος δεν έφτανε να γεμίσει την πλατεία, γι' αυτό ο Σπάις, που είχε πάει πρώτος, έσπρωξε ένα άδειο βαγόνι στη γωνία του λιθόστρωτου δρόμου, μισό τετράγωνο πιο πέρα, για να το χρησιμοποιήσουν σαν εξέδρα οι ομιλητές. Εκεί κοντά βρισκόταν το αστυνομικό τμήμα της οδού Ντεπλέν, με διευθυντή τον αστυνόμο Τζον Μπόνφιλντ, που είχε παρατσούκλι «Γκλόμπερ», όπου 180 αστυφύλακες ήταν σε ετοιμότητα για να κάνουν επίθεση στους συγκεντρωμένους αν το καλούσε η περίσταση. Αυτό δεν το ήξερε ο Σπάις, όπως δεν ήξερε και ότι μέσα στο πλήθος ήταν ο δήμαρχος Κάρτερ Χάρισον.

Ο Σπάις μιλούσε από το βαγόνι, όταν είδε τον Πάρσονς να φτάνει μαζί με τη γυναίκα του και τα παιδιά του. Τον είδε και ο κόσμος και ξέσπασε σε χειροκροτήματα. Ο Πάρσονς έβαλε την οικογένειά του σε ένα άλλο άδειο βαγόνι, πήγε στην αυτοσχέδια εξέδρα, σκαρφάλωσε και άρχισε την ομιλία του. «Δε βρίσκομαι εδώ για να ξεσηκώσω κανέναν», είπε, «αλλά για να πω τα πράγματα έτσι όπως έχουν». Ο δήμαρχος του Σικάγου απομακρύνθηκε από το ακροατήριο, πήγε στο αστυνομικό τμήμα και είπε στον αστυνόμο Μπόνφιλντ ότι η συγκέντρωση ήταν ειρηνική, γι' αυτό, είπε, δε χρειάζονταν οι αστυφύλακες της επιφυλακής και μπορούσαν να επιστρέψουν στα κανονικά καθήκοντά τους.

Η ομιλία του Πάρσονς τέλειωσε στις δέκα. Πολλοί είχαν φύγει. Τώρα μιλούσε ο Σαμ Φίλντεν, αλλά ο Πάρσονς πήρε τη γυναίκα του και τα παιδιά του από το βαγόνι, όπου τους είχε αφήσει, και με μερικούς άλλους μπήκαν σ' ένα μπαρ, στου Ζεπφ, στη γωνία. Μετά από λίγο η παρέα γελούσε και έλεγε ιστορίες με ένα ποτήρι μπίρα στο χέρι, ενώ έξω ο Φίλντεν συνέχιζε την ομιλία του μπροστά στο πλήθος, που ολοένα μίκραινε.

Ξαφνικά φωνές ακούστηκαν: «Προσοχή! Η αστυνομία!». Από το τέρμα του δρόμου φάνηκαν οι 180 αστυφύλακες σε στρατιωτικό σχηματισμό, με τα γκλομπ στα χέρια. Επικεφαλής ήταν ο αστυνόμος Μπόνφιλντ και ο αστυνόμος Γουόρντ. Ο κόσμος άρχισε να τρέχει. Ο Γουόρντ σταμάτησε μπρος στο βαγόνι και είπε στον κατάπληκτο Φίλντεν: «Εν ονόματι του λαού της πολιτείας του Ιλινόις, διατάζω να διαλυθεί αμέσως και ειρηνικά αυτή η συγκέντρωση».

«Μα, Αστυνόμε», είπε ο Φίλντεν με σβησμένη φωνή, «είμαστε ειρηνικοί».

Για μια στιγμή έγινε σιωπή. Μέσα στη νύχτα ακουγόταν ο θόρυβος των ποδιών που έτρεχαν. Ξαφνικά ένα κόκκινο φως έλαμψε και ακούστηκε μια τρομερή έκρηξη. Κάποιος είχε ρίξει μια βόμβα. Ακολούθησε φοβερή σύγχυση. Η αστυνομία πυροβολούσε άγρια προς όλες τις κατευθύνσεις, άνθρωποι έπεφταν στη γη, πολλοί είχαν τραυματιστεί, άλλοι έτρεχαν, έβριζαν, βογκούσαν καθώς τους ποδοπατούσαν ή τους χτυπούσαν με τα γκλομπ οι μανιασμένοι αστυνομικοί, ένας από τους οποίους είχε σκοτωθεί και εφτά ήταν βαριά τραυματισμένοι.

Την άλλη μέρα, το Σικάγο και όλη η χώρα είχαν μεταμορφωθεί σε ένα τέρας που διψούσε για εκδίκηση. «Με την έκρηξη της βόμβας», γράφει ο Ντέιβιντ στην αναφορά του στα γεγονότα της Χεϊμάρκετ, «ο Τύπος έχασε και το τελευταίο ίχνος αντικειμενικότητας... Ενας χαρακτηριστικός τίτλος ούρλιαζε: ΤΩΡΑ ΑΙΜΑ!.. Μια βόμβα που ρίχτηκε στις γραμμές της αστυνομίας εγκαινιάζει το έργο του θανάτου».

Η Νιου Γιορκ Τρίμπιουν έγραφε:

«... ο όχλος έμοιαζε να έχει χάσει τα λογικά του, διψούσε για αίμα. Μένοντας σταθερά στη θέση, έριξε καταιγισμούς πυρών στους αστυνομικούς».

Από την αρχή κιόλας, πολλοί σκέφτηκαν ότι η βόμβα ήταν έργο προβοκατόρων και αργότερα αυτή η υπόθεση υποστηρίχτηκε εν μέρει και από την αστυνομία. Το πρωί όμως της 5ης του Μάη, αλλά και πολλές μέρες αργότερα, δεν ήταν φρόνιμο να εκφράζονται τέτοιες σκέψεις. «Συνάντησα πολλές παρέες και άκουσα τις συζητήσεις τους γύρω από τα γεγονότα της προηγούμενης νύχτας», γράφει ένας κάτοικος του Σικάγο εκείνης της εποχής. «Ολοι ήταν σίγουροι ότι δράστες του φοβερού εγκλήματος ήταν οι ομιλητές της συγκέντρωσης και άλλοι υποκινητές των εργατών. "Κρεμάστε τους πρώτα και μετά τους δικάζετε", ήταν μια φράση που άκουγα συνέχεια... Η ατμόσφαιρα ήταν φορτισμένη από θυμό, φόβο και μίσος».

Οι εφημερίδες της χώρας δήλωναν με ένα στόμα ότι δεν είχε σημασία αν ο Πάρσονς, ο Σπάις και ο Φίλντεν είχαν βάλει τη βόμβα ή όχι. Επρεπε να κρεμαστούν για τις πολιτικές απόψεις τους, για τα λόγια τους και τη γενική δραστηριότητά τους. Οσο περισσότεροι ταραχοποιοί παραδίνονταν στο δήμιο, τόσο το καλύτερο. «Το αίσθημα δικαιοσύνης του λαού», έλεγε η Σικάγκο Τρίμπιουν, «απαιτεί οι Ευρωπαίοι δολοφόνοι Ογκαστ Σπάις, Μάικλ Σβαμπ (ένα άλλο μέλος του Διεθνούς Συνδέσμου Εργαζομένων) και Σάμιουελ Φίλντεν να συλληφθούν, να δικαστούν και να απαγχονιστούν για φόνο... Απαιτεί ακόμα να συλληφθεί ο εγκληματίας Α. Ρ. Πάρσονς, που ντρόπιασε τη χώρα με τη γέννησή του σ' αυτήν, να δικαστεί και να απαγχονιστεί για φόνο»...

Η διαδικασία της δίκης άρχισε στις 21 του Ιούνη με δικαστή τον Τζόζεφ Ε. Γκάρι...

...οι μάρτυρες, όλοι τρομοκρατημένοι και μερικοί πληρωμένοι, κατέθεσαν ότι οι κατηγορούμενοι συνωμοτούσαν να ανατρέψουν βίαια την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών και ότι η βόμβα στη Χεϊμάρκετ και ο φόνος του Ντίγκαν ήταν το πρώτο χτύπημα μιας γενικότερης επίθεσης ενάντια στην έννομη τάξη. Ομως οι καταθέσεις τους είχαν τόσα αντικρουόμενα στοιχεία, ώστε ανάγκασαν την πολιτική αγωγή να αλλάξει την κατηγορία στη μέση της δίκης. Τώρα ισχυριζόταν ότι ο άγνωστος βομβιστής εμπνεύστηκε την ιδέα να ρίξει τη βόμβα από τα λόγια και τις ιδέες των κατηγορουμένων.

Ετσι, δε δικάζονταν πια οι άνθρωποι, αλλά τα βιβλία και οι γραπτές ιδέες. Το φαινόμενο αυτό επρόκειτο να επαναληφθεί πολλές φορές αργότερα στις ΗΠΑ. Διαβάστηκαν αμέτρητα άρθρα του Πάρσονς και του Σπάις. Εκτέθηκαν στο δικαστήριο όλοι σχεδόν οι λόγοι των κατηγορουμένων. Χρησιμοποιήθηκαν αποσπάσματα βιβλίων πάνω στο χαρακτήρα και τη φιλοσοφία της πολιτικής, σαν ενοχοποιητικά στοιχεία. Το πολιτικό πρόγραμμα του Συνδέσμου Εργαζομένων, οι αποφάσεις και οι δηλώσεις του θεωρήθηκαν αποδείξεις που ενέπλεκαν τους κατηγορουμένους στο φόνο του Ντίγκαν.

Η ετυμηγορία ήταν δεδομένη. Η μεγάλη μέρα της δίκης έφτασε. Οι κατηγορούμενοι απευθύνθηκαν στο δικαστήριο και κατηγόρησαν τους κατηγόρους τους. Εξήγησαν γιατί δεν έπρεπε να καταδικαστούν σε θάνατο και γιατί οι ένοχοι δεν ήταν αυτοί, αλλά η κοινωνία. Η φωνή τους κυριάρχησε μέσα στην αίθουσα και ακούστηκε το ίδιο δυνατά σε όλη τη χώρα. Καμιά εφημερίδα, όσο συντηρητική κι αν ήταν, δεν αρνήθηκε το γεγονός ότι οι κατηγορούμενοι αψήφησαν το θάνατο και υπερασπίστηκαν την εργατική τάξη με επιβλητικό και θαυμαστό τρόπο...

Η πρώτη Εργατική Πρωτομαγιά στην Ελλάδα

Η πρώτη Πρωτομαγιά στην Ελλάδα γιορτάστηκε το 1893, με πρωτοβουλία και με απόφαση του Κεντρικού Εργατικού  Συλλόγου, που ιδρύθηκε στις 20 Ιούλη του 1890. Το 1893 ο γιορτασμός της Πρωτομαγιάς και μαζικός ήταν και αισθητός έγινε. Φυσικά, υπήρξε κατάλληλη προετοιμασία και η ανάλογη δράση που είχε αναπτυχθεί  απο το 1891. 

Η προετοιμασία για τον πρωτομαγιάτικο γιορτασμό δεν περιοριζόταν στην κινητοποίηση των εργατών της πρωτεύουσας και του Πειραιά, αλλά και άλλων πόλεων, όπου υπήρχαν σχετικές οργανώσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να πάρουν ανάλογες πρωτοβουλίες σε τοπικό επίπεδο. Για το λόγο αυτό,  από τον Κεντρικό Εργατικό Σύλλογο στάλθηκαν επιστολές  με οδηγίες και με τα αιτήματα των εργατών.

Οπως ακριβώς είχε καθοριστεί, στις 2 Μάη του 1893, ημέρα Κυριακή και ώρα 5μ.μ. O λαός και οι εργαζόμενοι συγκεντρώθηκαν στο Παναθηναικό Στάδιο,  όπου και γιόρτασαν αγωνιστικά την παγκόσμια ημέρα της Εργατικής Τάξης. Οι πληροφορίες στον Τύπο της εποχής παρουσιάζουν μεγάλη απόκλιση αναφορικά με τον αριθμό των συγκεντρωμένων, οπότε και δεν είναι εύκολο να αποφανθεί κάποιος σήμερα με ακρίβεια πάνω σ' αυτό το ζήτημα. Οι διοργανωτές της συγκέντρωσης κάνουν λόγο για πάνω από 2 χιλιάδες παρεβρισκόμενους. 

Αντίθετα, η «Εφημερίς» παρουσίασε ένα κοινό που δεν ήταν πάνω από 200 άτομα. Τέλος, η «Ακρόπολις» του Βλάση Γαβριηλίδη σημείωνε στο δικό της ρεπορτάζ στις 3 του Μάη 1893: Είχομεν χθες και συλλαλητήριον εργατών εις το αρχαίον στάδιον. Συνήχθησαν πλείστοι εργατικοί άνθρωποι και άλλοι κύριοι, φέροντες όλοι ερυθράς κονκάρδας επί της κομβιοδόχης και υπεστήριξεν την αργίαν της Κυριακής διά τους εργάτας, τον περιορισμόν των εργασίμων ωρών εις οκτώ και την αλληλοβοήθειαν των εργατών. Εις το συλλαλητήριον επεκράτησε πλήρης τάξις.

Οπως ήδη αναφέρεται στα δημοσιεύματα του Τύπου της εποχής, μετά τη κινητοποίηση  θα κατατεθόταν εν καιρώ  ψήφισμα στη  Βουλή. Το ψήφισμα έχει ως εξής: Συνελθόντες σήμερον την 2 Μαΐου ημέραν Κυριακήν και ώραν 5 μ.μ. εν τω Αρχαίω Σταδίω οι κάτωθι υπογεγραμμένοι και υπό μισθόν πάσχοντες εψηφίσαμεν:

Α) Την Κυριακήν να κλείωσι τα καταστήματα, καθ' όλην την ημέραν, και οι πολίται ν' αναπαύωνται.

Β) Οι εργάται να εργάζωνται 8 ώρας την ημέραν.

Γ) Ν' απονέμηται σύνταξις εις τους εκ της εργασίας παθόντας και καταστάντας ανικάνους προς διατήρησιν εαυτών και της οικογενείας των.

Δ) Να επιδωθεί  το ψήφισμαν εις την Βουλήν.

Η συγκέντρωση των υπογραφών συνεχίστηκε και στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα με αποτέλεσμα να συγκεντρωθούν περί τις 2.000 και το ψήφισμα κατατέθηκε στη Βουλή την 1η του Δεκέμβρη του 1893. 

Ετσι έληξε και τυπικά ο πρώτος γιορτασμός της Εργατικής Πρωτομαγιάς στην Ελλάδα, που από κάθε άποψη αποτελεί σταθμό στην ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος. Ο προσανατολισμός εκείνης της εκδήλωσης ήταν σαφής και αφορούσε στην ανάπτυξη της πάλης για την αντιμετώπιση των προβλημάτων των εργατών και τη διάδοση των απελευθερωτικών ιδεών, των ιδεών δηλαδή για μια ανώτερη, δικαιότερη κοινωνία. 

Άλλες σημαντικές Πρωτομαγιές στην Ελλάδα.

Απεργία της Πρωτομαγιάς 1919. Μεροκάματα, οχτάωρο και ασφάλιση είναι το τρίπτυχο των αιτημάτων. 

Η κυβέρνηση Βενιζέλου απαγορεύει τις Πρωτομαγιάτικες συγκεντρώσεις του 1919 σε Αθήνα και Πειραιά. Ο γιορτασμός γίνεται στα προάστια. 

Το καλοκαίρι του ίδιου χρόνου σημειώνεται το πρώτο  πραξικόπημα στο εσωτερικό της ΓΣΕΕ. Καθαιρούνται 5 συνεπείς συνδικαλιστές από την Εκτελεστική Επιτροπή της ΓΣΕΕ και εξορίζονται στη Φολέγανδρο. Το Εθνικό Συμβούλιο της ΓΣΕΕ, που συνήλθε εκτάκτως, αναθέτει τη διοίκηση στους 5 εξορίστους! 

Η Πρωτομαγιά του 1920 βρίσκει την εργατική τάξη να αναπτύσσει τους δικούς της  αγώνες.  Αλλά και η κυβέρνηση δεν κάθεται με σταυρωμένα χέρια. Εγκαινιάζει την τακτική της δημιουργίας αντισωματείων, της εξαγοράς συνδικαλιστών με δημόσιο χρήμα.

Στην προκήρυξή τους τίμιοι,αγωνιστές και πρωτοπόροι εργάτες απευθύνονται  στους υπόλοιπους συναδέλφους τους  και τους καλούνε να : διαδηλώσουμε τη διαμαρτυρία μας κατά του πολιτικού καθεστώτος που βασισμένο επάνω στην εκμετάλλευση  έκαμε ικανή μια μικρή τάξη αέργων να κλέβη τον ιδρώτα των εργαζομένων. Ελάτε, συνεχίζει το κάλεσμα, στην Εργατική Πρωτομαγιά να ζητωκραυγάσουμε για την  δημοκρατία, για την αγωνιζόμενη διεθνή εργατική τάξη, για την απελευθέρωση.

Το 1921 κύριο κάλεσμα των εργατών της χώρας ήταν: Ας διδαχθούμε πως όταν ανεβάζουμε ένα κόμμα της ολιγαρχίας στην κυβέρνηση δεν ανεβάζουμε παρά έναν τύραννο, η απελευθέρωση των εργαζομένων δεν είναι παρά έργον των ιδίων.

Το 1922  η ανακοίνωση αναφέρει: Ολοι πρέπει να διαδηλώσετε για να εννοήσει  η κυβέρνηση , τους φυλακισμένους του Βόλου, τους φόρους και την εκμετάλλευση  του κεφαλαίου, τους πολέμους και τις επιστρατεύσεις που κατέστρεψαν και ορφάνεψαν την χώραν μας.

Η προκήρυξη του 1923 έχει περάσει από λογοκρισία και κυκλοφορεί με λευκό στο σημείο που κατονομάζει ποιοι τυραννούν τους εργάτες.

Το '24 ξεχειλίζει οργή: Με τα σχολεία τους και με τις διδασκαλίες τους γέμισαν τα φτωχά των φτωχών κεφάλια με ψευτιές και με ανοησίες, με την ένοπλο δύναμη, τις φυλακές και τα δικαστήρια μας τρομοκράτησαν πάντα. Με τους φορατζήδες τους και με την αισχροκέρδειά τους μας παίρνουν πάντα τα εννιά δέκατα της παραγωγής μας, για να πλουτίσουν πιο πολύ μας έσυραν στα πολεμικά μέτωπα, μας έσφαξαν σαν τραγιά και μας υποχρέωσαν να πληρώσουμε εμείς οι φτωχοί και τα έξοδα και τα πλούτη των.

Το 1926 την παράδοση στις διώξεις που έχει δημιουργήσει ο Ελευθέριος Βενιζέλος, αναλαμβάνει να την συνεχίσει ο Πάγκαλος. Παραμονές του συνεδρίου της ΓΣΕΕ, συλλαμβάνει αριστερούς αντιπροσώπους με κατηγορίες εσχάτης προδοσίας, αντίστασης στις αρχές, στασιασμό. 110 αντιπρόσωποι φορτώνονται σ' ένα πλοίο που πλέει ανοιχτά του Σαρωνικού και κρατούνται εκεί μέχρι να λήξουν οι εργασίες του συνεδρίου. Ηταν Μάρτης του '26. Είναι η χρονιά που επισημοποιείται απροκάλυπτα η κρατική παρέμβαση στα συνδικάτα για την αντιμετώπιση των αγωνιστών συνδικαλιστών.

Πρωτομαγιά του 1928. Στη συγκέντρωση έλαβαν τον λόγο πολλοί Αμερικανοί εργάτες που με δριμείς φράσεις επιτίθονται κατά της  Αμερικανικής κυβερνήσεως που διά πρωτοφανών τρομοκρατικών μεθόδων επιτίθεται κατά των Ελλήνων εργατών, προσπαθούσα να στηρίξει την οικονομική  ανόρθωση στους ώμους των εργαζομένων μαζών. Επίσης οι ξένοι ομιλητές καταφέρθησαν εναντίον της ελληνικής κυβερνήσεως διά την απόπειράν της όπως διαλύσει τις εργατικές συνδικαλιστικές οργανώσεις . Εκείνη η Πρωτομαγιά τελικά γιορτάστηκε στην Αγία Ελεούσα. Εγιναν συγκρούσεις με την Αστυνομία και χτυπήθηκαν αρκετοί εργάτες.

Πρωτομαγιά 1929. Στην προκήρυξη του 1929, που κατασχέθηκε στο πρακτορείο διαβάζουμε: Η μέρα της Πρωτομαγιάς του 1929 έχει εξαιρετική σημασία μέσα στις σημερινές συνθήκες της προπαρασκευής νέων  πολέμων, με τους ανάλογους πυρετώδεις εξοπλισμούς, με τις στρατιωτικές συμμαχίες παράλληλα με την κωμωδία του αφοπλισμού που παίζεται απ' τους  ληστές της Κοινωνίας των εθνών. Νέοι  πόλεμοι, νέα στρατιωτική εκστρατεία.  Εργάτες, αγρότες, στρατιώτες και ναύτες της Ελλάδος, παιδιά του λαού, όλοι στα σημερινά συλλαλητήρια της Πρωτομαγιάς διαδηλώστε την απόφασή σας, της πάλης κατά των πολεμικών εξοπλισμών και των νέων  πολέμων, κατά της προετοιμαζόμενης εκστρατείας. Η φετινή πρωτομαγιά  πρέπει να πάρει χαρακτήρα πραγματικού συναγερμού της εργατικής τάξης κατά της οικονομικής και πολιτικής καταπίεσης,  δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να μη συμμετάσχει η γυναίκα εργάτρια. Αντίθετα πρέπει να παρθούν όλα τα μέτρα ώστε να συμμετάσχουν στη διαμαρτυρία της πρωτομαγιάς, όσο το δυνατό πλατύτερες μάζες εργατριών.

Πρωτομαγιά 1930 διαβάζουμε σχετικά: Από την 1η Μαΐου δεν μας χωρίζουν παρά εννιά μόνο μέρες και η 1η Μαΐου πρέπει να είνε ημέρα μαχητικής κινητοποίησης των εργατών και των φτωχών χωρικών, ημέρα πάλης τους κατά της κυβέρνησης που μας τσακίζει με την αεργία, την πείνα, τους φόρους, την τρομοκρατίας. Γι' αυτό πρέπει να κινητοποιηθούν οι εργάτες κάτω από τις σημαίες της Ενωτικής Γενικής Συνομοσπονδίας και όχι της Συνομοσπονδίας των βιομηχάνων, γι' αυτό πρέπει να κατέβουν στην 24ωρη απεργία και στις διαδηλώσεις που καλεί η Ενωτική την πρωτομαγιά, στις διαδηλώσεις που θα γίνουν.

Σημαντική επίσης είναι η προκύρηξη που βγήκε  στις 29 Μάρτη 1931 με τίτλο «ΑΣ ΕΤΟΙΜΑΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ».  Ας τη δούμε:  Κάθε χρόνο η εργατική τάξη όλου του κόσμου κατεβαίνει την πρωτομαγιά στους δρόμους για να διαδηλώση την απόφασή της να γκρεμίση το καθεστώς της εκμετάλλεψης και στα ερείπιά τους να εγκαθιδρύση ένα καθεστώς χωρίς εκμεταλλευτές και εκμεταλλευόμενους.

Η φετεινή πρωτομαγιά βρίσκει τους εργάτες όλων των χωρών κάτω απ' τις πιο σκληρές συνθήκες. Τριάντα εκατομμύρια άνεργοι σ' όλες τις  χώρες. Δυνάμωμα της φασιστικής καταπίεσης. Αύξηση των κινδύνων νέου πολέμου. 

Η φετεινή πρωτομαγιά βρίσκει και τους Ελληνες εργάτες κάτω από το κνούτο της φασιστικής διχτατορίας, που εφαρμόζει η Κυβέρνηση του Βενιζέλου. Φασιστικός νόμος ψηφίστηκε για τη διάλυση των δημοσιοϋπαλληλικών οργανώσεων και τη φασιστικοποίηση του Κράτους. Φασιστικό νομοσχέδιο ετοιμάζεται για την κατάργηση του δικαιώματος της απεργίας των εργατών. Η τρομοκρατία στρέφεται τώρα ανοικτά ενάντια σ' ολόκληρη την εργατική τάξη.  Οι εργάτες και όλοι οι εργαζόμενοι να δυναμώσουν την πάλη τους για άμεσες απαιτήσεις. Η πρωτομαγιά δεν είναι η μόνη μάχη που πρέπει να δώση η εργατική τάξη της Ελλάδος σαν απάντηση στη φασιστική επίθεση .

Είναι όμως και πρέπει να είναι μια σημαντική μάχη. Με την απεργία και τις διαδηλώσεις της πρωτομαγιάς η εργατική τάξη της Ελλάδος ακολουθούμενη και από τις άλλες εργαζόμενες μάζες πρέπει να δώση ένα γερό χτύπημα στην επίθεση της κυβέρνησής. Να παλαίψουν ενάντια σ' όλα τ' αντιδραστικά νομοσχέδια, ενάντια στο φασισμό.

Ακολουθούν το ματωμένο '36, η δικτατορία του Μεταξά και ο πόλεμος.

Καταλυτικό ρόλο στο βαθμό ενότητας στις γραμμές του εργατικού κινήματος και στην ενδυνάμωση της ήδη υπάρχουσας τάσης συσπείρωσής του γύρω από τις αγωνιστικές δυνάμεις, τόσο στην Καβάλα όσο και πανελλαδικά, διαδραμάτισαν αναμφισβήτητα τα γεγονότα της Θεσσαλονίκης το Μάη του 1936.

Το χρονικό των γεγονότων του ξεσηκωμού των εργαζομένων της Θεσσαλονίκης έχει ως εξής:

Τετάρτη, 29 Απρίλη: Περίπου 12.000 καπνεργάτες της Θεσσαλονίκης, αρχίζουν μεγάλη απεργία με αιτήματα την αύξηση του μεροκάματου, όχι στα ανθυγιεινά υπόγεια και τρώγλες, όπου φθείρεται η υγεία τους και αναπτύσσεται η φυματίωση, ικανοποιητική σύνταξη στους φυματικούς, βοηθήματα στους ανέργους κλπ.

Πέμπτη, 30 Απρίλη: Η απεργία απλώνεται σ' όλη τη χώρα. Αναπτύσσεται μεγάλο κίνημα αλληλεγγύης στους απεργούς. Απεργίες συμπαράστασης ετοιμάζουν τα συνδικάτα Οικοδόμων, Ηλεκτρισμού, Δέρματος, Οικοδόμων, αρτεργατών, Κουρέων. Οι φοιτητές συμμετέχουν ενεργά στον εργατικό αγώνα.

Στις 4 του Μάη, η Αστυνομία επιτίθεται σε απεργούς και τραυματίζεται σοβαρά η εργάτρια Σοφία Κωνσταντινίδου. Δύο μέρες μετά κι ενώ η κινητοποίηση έχει φουντώσει για τα καλά, στη διάρκεια πορείας φασίστες τραυματίζουν τον εργάτη Κ. Σταματίου. Ο Μεταξάς, που «διέρχεται» τη μέρα εκείνη από τη Θεσσαλονίκη κατευθυνόμενος προς τη Γιουγκοσλαβία, δίνει εντολή στους αστυνομικούς να διαλύσουν τους απεργούς με κάθε τρόπο.

Τετάρτη, 6 Μάη: Η αστυνομία επιτίθεται με μένος κατά των απεργών.

Στις 8 Μάη : Η Αστυνομία έδειξε σήμερα καθαρά πως παίζει το ρόλο του υπηρέτη. Με αγριότητα και βανδαλισμούς επιτέθηκε κατά των αόπλων καπνεργατών και καπνεργατριών, των υφαντουργών, των μικρών κοριτσιών (12 έως 15 χρόνων) και τους αιματοκύλησε. Επί 3,5 ώρες η Θεσσαλονίκη βρισκότανε σε κατάσταση μάχης, μεταξύ των δυνάμεων της Αστυνομίας και ενός μέρους της εργατικής τάξης. Η στάση της Αστυνομίας έχει εξεγείρει το λαό.

Παρασκευή, 8 Μάη: Η κυβέρνηση αποφασίζει την ολοκληρωτική καταστολή των κινητοποιήσεων.

Σάββατο, 9 Μάη: Αρχίζει μεγάλη πανεργατική απεργία, η μεγαλύτερη που γνώρισε η Θεσσαλονίκη, 30.000 απεργοί, με τη συμπαράσταση όλου του λαού, καταλαμβάνουν το κέντρο της πόλης και διαδηλώνουν. Χωροφύλακες χτυπούν τους απεργούς και σκοτώνουν 9 διαδηλωτές, ενώ τραυματίζουν πάνω από 200. Πρώτος νεκρός από σφαίρες χαφιέδων, που είχαν οχυρωθεί στην ταράτσα ξενοδοχείου, είναι ο αυτοκινητιστής Τάσος Τούσης. Ο τραγικός του θάνατος θα εμπνεύσει τον μεγάλο μας ποιητή Γιάννη Ρίτσο να γράψει τον «Επιτάφιο».

Ο επικεφαλής της Αστυνομίας  δίνει εντολή και πυροβολούν εν ψυχρώ τους διαδηλωτές που κατευθύνονται προς το Διοικητήριο. Οι αστυνομικοί παίρνουν τα όπλα από τους στρατιώτες που δεν υπακούουν στις εντολές να πυροβολήσουν τους απεργούς.

Για 36 ώρες η Θεσσαλονίκη βρίσκεται στα χέρια του λαού, η αστυνομία κλείνεται στα Τμήματα. Στην κηδεία των θυμάτων συμμετέχει μια λαοθάλασσα 150.000 ανθρώπων, σχεδόν το σύνολο του πληθυσμού της πόλης. Ψάλλουν το «Πένθιμο Εμβατήριο». Αξιωματικοί και φαντάροι αγκαλιάζονται με τους πολίτες. Οι γυναίκες από τα μπαλκόνια της πόλης ραίνουν τους διαδηλωτές με λουλούδια. Οι εργάτριες στολίζουν με λουλούδια τις κάννες των όπλων της στρατιωτικής δύναμης που ακολουθούσε τη διαδήλωση.

Ο επικεφαλής των στρατιωτών, που συνοδεύουν τους διαδηλωτές, ο λοχαγός Μ. Μαρινάκης τιμώντας τους ήρωες νεκρούς μιλάει στους συγκεντρωμένους. Τονίζει ότι ο στρατός, σαν ένα κομμάτι του λαού, συμμερίζεται τον πόνο και τη θλίψη του.

Την 1η Μάη του 1950, που «όλα τα 'σκιαζε η φοβέρα», στην Καισαριανή, στο Σκοπευτήριο, μαζεύτηκαν πάνω από 5.000 άνθρωποι. Με όρκο: να μην ξεχάσουν το αίμα που χύθηκε.

Στις 2 Μάη του '51, με τα στρατοδικεία και τα εκτελεστικά αποσπάσματα να δουλεύουν υπερωρίες, μέσα από τις ανταποκρίσεις του, ο σταθμός «Φωνή της Αλήθειας» μεταφέρει στα ελληνικά ραδιοκύματα την εικόνα από το γιορτασμό της Πρωτομαγιάς στα πέρατα του κόσμου. Από το Παρίσι με σύνθημα «οι Αμερικάνοι να γυρίσουν στα σπίτια τους». Από τη Ρώμη όπου η κυβέρνηση με εντολή των Αμερικανών προσπάθησε να ματαιώσει τη διαδήλωση. Από την Πράγα όπου μίλησαν ενάντια στον πόλεμο στην Κορέα. 

1η  Μάη του 1952. Η προκήρυξη καταγράφει: Tα χακοφορεμένα παιδιά μας πετσοκόβονται στη μακρινή Κορέα για τ' αμερικανικά συμφέροντα. Ολο και πιο πολύ αίμα ζητάει ο αχόρταγος αμερικάνικος Μινώταυρος. 

1954. Πάλι η προκήρυξη της Πρωτομαγιάς κάνει ρεπορτάζ: Μιλάνε για τον από βορρά κίνδυνο, ενώ ο πραγματικός κίνδυνος βρίσκεται μέσα στη χώρα μας. Είναι η αμερικανική κατοχή.  Ανάμεσα στα αιτήματα προβάλλουν: 12μηνη θητεία, επιστροφή από την Κορέα.

1956. Η Προκήρυξη  αναφέρει: Κυνηγήστε τους ναυτοκάπηλους. Να επιστραφούν όλα τα δάνεια και οι οφειλές των εφοπλιστών στο ΝΑΤ. Αύξηση των συντάξεων στα 70% του μισθού. Να καταργηθούν οι μαύροι κατάλογοι. 

Η προκήρυξη του 1965 έχει ειδικό χαρακτηριστικό την εναντίωση στον πόλεμο στο Βιετνάμ.

Πρωτομαγιά του 1968: Προκήρυξη του Εργατικού Πατριωτικού Αντιδικτατορικού Μετώπου: Η εργατική τάξη έχει και γενναίες και ηρωικές παραδόσεις. Αγωνιστείτε ενωμένοι εναντίον της χούντας σε όλα τα μέτωπα και με όλες τις μορφές. Μετατρέψτε τους τόπους δουλειάς σε επάλξεις ελευθερίας. Υπερασπισθείτε σθεναρά τα δικαιώματα της εργασίας, της επιβίωσης, της βελτίωσης των αποδοχών και της εξασφαλίσεως δουλειάς. Η τιμή της πρωτοπορίας στη μάχη κατά της χούντας ανήκει στην εργατική τάξη και τη νεολαία. Εκδηλώστε με κάθε μέσο το μίσος προς τους τυράννους και προς τα όργανά τους, τους εργατοκάπηλους της παλιάς και νέας ΓΣΕΕ που κορυβαντούν τώρα μέσα στη σκοτεινιά της δικτατορίας.